Mẹ chồng lớn tiếng đuổi con dâu ra khỏi nhà vì rót quá nhiều nước mắm, không biết tiết kiệm, như giọt nước trà ly. Không ngờ đến khi bà mở sổ tiết kiệm được gửi tới thì lặng người không nói được câu nào…
Nhà ông Tư ở vùng quê Tiền Giang từ lâu đã nổi tiếng là gia đình “gia giáo” — mà nói đúng hơn là nổi tiếng vì bà Tư, người đàn bà nghiêm khắc, tằn tiện và coi trọng lễ nghĩa đến mức… khắt khe.
Từ ngày con trai bà, Hưng, lấy vợ — một cô gái hiền lành tên là Ngọc — cả xóm đều xì xào không biết cô con dâu này có chịu nổi bà mẹ chồng như “sấm mùa mưa” hay không. Ngọc là giáo viên tiểu học ở thị xã, tính tình điềm đạm, ít nói, lúc nào cũng cúi đầu lễ phép. Cô chịu thương chịu khó, làm việc nhà quán xuyến đâu ra đó, nhưng với bà Tư, điều đó vẫn chưa đủ.
“Mấy đứa trẻ bây giờ không biết tiết kiệm, cứ như đốt tiền!” — bà hay lặp đi lặp lại câu đó, bất kể chuyện gì, từ việc rửa chén tốn nước cho đến… rót nước mắm.
Và rồi chuyện xảy ra vào một buổi trưa oi ả, giữa tháng Tư. Trời nóng như đổ lửa, bà Tư vừa đi chợ về đã nhăn nhó vì mớ rau mắc hơn hôm qua hai ngàn đồng. Ngọc lúc đó đang dọn cơm, trên mâm có cá kho, canh rau và đĩa trứng chiên. Cô rót nước mắm ra chén, vô tình rót hơi nhiều, nước mắm gần đầy miệng chén.
Bà Tư trông thấy, sầm mặt:
— Trời đất ơi, ai đời rót nước mắm như vậy? Nhà này là nhà hàng hả? Con tưởng nước mắm rẻ lắm hả?
Ngọc giật mình, lí nhí:
— Dạ… con rót lỡ tay, để con đổ bớt…
— Không cần! — bà quát — Đổ thì cũng phí! Đúng là không biết tiết kiệm. Nhà này không xài sang như vậy! Đàn bà mà không biết giữ của là hại chồng, hại nhà!
Hưng đứng dậy can:
— Mẹ à, chuyện nhỏ mà mẹ nói lớn quá…
— Con im! — bà gằn giọng — Cưới vợ về là để vun vén, chứ không phải để phá của!
Rồi bà quay sang con dâu, ánh mắt như muốn thiêu đốt:
— Cô gom hết đồ đạc, đi khỏi nhà tôi ngay! Tôi không chứa thứ con dâu như cô!
Cả nhà sững sờ. Ngọc chết lặng, nước mắt lưng tròng nhưng không nói một lời. Cô lặng lẽ vào phòng, xếp vài bộ quần áo vào túi, bước ra giữa ánh mắt sững sờ của Hưng và ánh nhìn kiên quyết của mẹ chồng.
Cô ra đi, không trách, không hận, chỉ có một nỗi buồn sâu thẳm. Hưng không dám trái lời mẹ, chỉ cúi đầu lặng lẽ.
Thời gian trôi qua. Một năm sau, Hưng sống trong cảnh u sầu, công việc sa sút, gầy gò đi trông thấy. Còn bà Tư, miệng thì vẫn cứng cỏi nhưng trong lòng cứ day dứt mãi. Bà thường ra ngõ ngóng, như mong một bóng dáng quen thuộc quay về.
Một ngày nọ, bưu tá đưa đến nhà bà một phong bì dày, gửi tên người nhận là “Bà Nguyễn Thị Tư”. Bà ngạc nhiên vì không có ai trong nhà gửi gì. Mở ra thì thấy một cuốn sổ tiết kiệm kèm theo một lá thư ngắn.
Bà run run cầm cuốn sổ. Tên người mở là “Nguyễn Thị Ngọc”. Sổ ghi số tiền: 480 triệu đồng.
Lá thư viết tay, nét chữ tròn trịa:
Mẹ Tư kính mến,
Con xin gửi lại mẹ số tiền con đã dành dụm suốt ba năm qua, từ tiền lương đi dạy, tiền làm thêm, và cả những lần mẹ đưa con đi chợ rồi con cố mua đồ rẻ để dư lại.
Con biết mẹ thương chồng con cực nhọc, nên luôn muốn giữ từng đồng. Con chưa từng trách mẹ, vì con hiểu người từng trải như mẹ có lý lẽ riêng.
Nhưng hôm ấy, con không đi vì chén nước mắm, mà vì con cảm thấy sự hiện diện của con là gánh nặng trong lòng mẹ. Con ra đi để mẹ được bình yên.
Con chỉ mong mẹ biết rằng, con chưa từng tiêu xài hoang phí như mẹ nghĩ. Số tiền này, con định dùng để lo cho con và anh Hưng sau này có con. Nhưng con tin, mẹ giữ nó sẽ tốt hơn.
Con chúc mẹ mạnh khỏe.
— Ngọc.
Bà Tư ngồi lặng đi, nước mắt chảy ra lúc nào không hay. Cả đời bà chưa từng khóc vì hối hận, nhưng hôm nay, bà khóc như một đứa trẻ.
— Con dâu à… mẹ sai rồi…
Tối hôm đó, bà gọi Hưng ra, kể lại mọi chuyện, giọng lạc đi vì xúc động. Hưng nghe xong, chỉ cúi đầu im lặng. Anh lấy xe máy, phóng đi trong đêm.
Ngọc đang sống trong một căn nhà trọ nhỏ ở thị xã, vẫn đi dạy, vẫn sống giản dị. Đêm đó, khi cánh cửa gõ nhẹ, cô ra mở thì thấy Hưng đứng đó, hốc hác và mắt đỏ hoe.
— Về nhà đi em… Mẹ… mẹ nhớ em lắm… Anh cũng vậy…
Ngọc nhìn anh, lòng rối bời. Nhưng rồi, khi Hưng nắm lấy tay cô, bàn tay gầy gò và ấm áp, nước mắt cô rơi. Cô gật đầu.
Về lại căn nhà cũ, lần đầu tiên bà Tư ra tận ngõ đón cô con dâu. Bà ôm chầm lấy Ngọc, khóc nức nở:
— Mẹ xin lỗi… mẹ xin lỗi con nhiều lắm…
Ngọc ôm bà, không nói gì. Tha thứ không cần phải bằng lời, chỉ cần bằng lòng.
Từ hôm đó, cả nhà lại đầy tiếng cười. Bà Tư thay đổi hẳn — không còn cau có, không còn xét nét chuyện nhỏ nhặt. Mỗi lần rót nước mắm, bà còn chủ động bảo:
— Rót dư chút cũng được, không sao đâu… Có khi chính cái dư đó mới đủ để hiểu một con người.
Còn cuốn sổ tiết kiệm, bà cất kỹ trong tủ, không xài đến một đồng nào. Mỗi lần mở ra xem, bà lại tự nhủ: “Đây là bài học đắt giá nhất đời mình, từ một người con dâu biết nghĩ…”
