Trước khi Lệ mất, phút lâm chung, thấy nước mắt của Lệ cứ chảy giàn giụa không thôi, vợ tôi đã cúi xuống thì thầm với Lệ rằng: "Em ơi, cứ yên tâm mà nhắm mắt. Thằng Phúc đã có chị lo, thằng Phúc là giọt máu của chồng chị. Chị biết hết cả, biết từ ngày em bỏ quê ra đi..."
............Chuyện xảy ra cách đây cũng mấy chục năm rồi. Lúc đó, tôi là bộ đội phục viên về làm công tác kiểm lâm trên huyện. Vợ tôi là một cô giáo dạy học cấp 1 ở trường làng, có một người bạn gái tên là Lệ, ít hơn 10 tuổi, là cán bộ nông nghiệp ở xã.
Vợ tôi coi Lệ như chị em, thân nhau như người cùng một nhà. Những năm tháng ấy, chồng Lệ và tôi đều đi công tác ở chiến trường xa, vợ tôi và Lệ thường qua lại thăm nom và chăm sóc nhau, giúp đỡ nhau chân tình. Số phận của Lệ khá bất hạnh.Lệ lấy chồng, chưa kịp có mụn con thì chồng đi chiến trường biền biệt. Chờ đợi chồng 10 năm để rồi nhận được giấy báo tử của chồng.
Từ bấy trở đi, Lệ sống trong âm thầm, không đi bước nữa. Ngày tôi phục viên về nhà, trong bữa cơm liên hoan gia đình, Lệ đã có mặt như một thành viên trong gia đình để cùng giúp vợ tôi tổ chức cơm nước mời bà con làng xóm. Cuộc sống cứ như thế trôi đi, tôi và vợ tôi trước khi nhập ngũ đã có với nhau 3 đứa con, sau này khi rời quân ngũ về, tuổi vợ tôi cũng đã cao, ngoài ba mươi nên chúng tôi không sinh thêm đứa con nào nữa.
Việc đi lại của Lệ trong gia đình tôi đã làm nảy sinh một chuyện vô cùng khó nói. Không biết có phải vì một chút yếu mềm không, hay vì thương cho hoàn cảnh của Lệ mà tôi đã đem lòng yêu Lệ lúc nào không hay. Việc tôi có tình cảm với Lệ không phải do đã chán vợ, hay cuộc sống riêng của tôi không bằng an. Tôi đã yêu Lệ mà không lý giải nổi vì sao ông trời lại đưa chúng tôi vào hoàn cảnh trớ trêu này.
Lúc đầu Lệ cũng trốn tránh tình cảm của tôi vì cảm thấy có tội với vợ tôi, nhưng tình cảm giữa đàn ông và đàn bà là một thứ tình ái ma lực mà không một ai trong cuộc đủ sức để cưỡng lại được.Chúng tôi lén lút yêu nhau, lén lút gặp gỡ nhau. Lúc đó tôi chỉ có thể lấy lý do để biện hộ cho hành động tội lỗi của mình là tôi làm thế vì thương Lệ và muốn bù đắp cho Lệ phần thiệt thòi.
Thế rồi Lệ có thai, điều mà cô ấy vô cùng ao ước. Lệ nói rằng chỉ xin tôi một đứa con rồi sẽ đi làm ăn xa, đi biệt tăm biệt tích khỏi nơi đây để tránh tai tiếng cho cả tôi và Lệ, và cũng là để giữ gìn hạnh phúc cho vợ chồng tôi.Thế rồi mang trong người mầm thai đã ba tháng, Lệ quyết định bỏ đi biệt xứ. Trước khi đi, Lệ có lên nhà tôi để từ biệt vợ chồng tôi. Không ai có thể hiểu được hoàn cảnh trớ trêu chua xót của tôi lúc ấy. Một thằng đàn ông đã lừa dối vợ, phản bội vợ để ngủ cùng với cô bạn gái thân nhất của vợ. Đến khi cô ấy có thai, buộc lòng phải ra đi vì bảo toàn danh dự cho tôi, trong lòng tôi đau đớn đến không thể nào tả nổi.Một người lính vào sinh ra tử, không sợ cái chết, thế mà vì một phút mềm lòng đã trở nên hèn mạt và đáng giận bao nhiêu. Chao ôi, phút giây chia tay đau xé lòng mình.
Vợ tôi không hay biết chuyện gì cả. Cô ấy đã thuyết phục Lệ đừng bỏ quê ra đi, thân cô thế cô rồi biết xoay xở ra sao để sống. Hôm ấy ngồi với vợ tôi, Lệ chỉ một mực cúi đầu khóc mà không nói năng được câu gìMặc cho vợ tôi khuyên giải, sáng sớm hôm sau, Lệ vẫn nhất quyết ra đi. Sau khi đi dạy về, lên nhà tập thể để tìm Lệ, biết cô ấy đã bỏ quê đi thật, vợ tôi nước mắt nước mũi ròng ròng chạy về nhà giục tôi chở cô ấy lên bến xe tìm Lệ để đưa cô ấy trở về. Tôi không thể làm theo lời vợ được.Một mình vợ tôi tong tả đạp xe đi tìm Lệ, nước mắt nước mũi rơi lã chã. Đến trưa đứng bóng, vợ tôi mới về, đầu tóc mặt mũi phờ phạc. Vợ tôi cho hay cô ấy đã đi chuyến xe sớm lên Tây Bắc
. Công việc đứng lớp không cho vợ tôi có thời gian để đi tìm người bạn thân thiết của cô ấy.Bốn tháng sau, đến kỳ nghỉ hè, vợ tôi nhất quyết nói với tôi rằng cô ấy sẽ đi tìm Lệ để đưa Lệ về nhà. Đêm trước khi quyết định đi tìm bạn, vợ tôi nằm bên tôi thủ thỉ: "Anh ơi, hoàn cảnh cái Lệ khổ lắm, chắc hẳn nó cũng có những nỗi khổ riêng không giãi bày được với ai nên mới tìm cách bỏ quê xa xứ như vậy.
Em phải đi tìm bằng được Lệ, đưa Lệ về nhà mình. Nhà Lệ không còn một ai, mồ côi cha mẹ từ bé, Lệ sống thiếu thốn tình cảm, đưa Lệ về sống trong nhà mình cho có chị có em, thêm người thêm bát đũa cũng vui anh à"Đêm đó tôi nằm im lặng mà không nói được gì với vợ. Trong lòng tôi dâng lên một nỗi xót xa bóp nghẹt trái tim. Tôi đã làm gì với hai người đàn bà của tôi như thế này, tại sao tôi lại lừa dối vợ, phản bội người vợ nhất mực thủy chung, hiền thảo của tôi. Tại sao tôi lại làm khổ thêm một người nữa là Lệ để giờ đây cuộc sống của tôi rơi vào vực xoáy đau đớn đến thế này. Vợ tôi bàn bạc với tôi đi cùng cô ấy để tìm Lệ về. Tôi đã hèn hạ khi một mực từ chối và viện đủ mọi lý do để không đi cùng vợ.Tôi nói với vợ: "Em hãy để cho Lệ có cuộc sống riêng, đừng can dự quá sâu vào cuộc đời của cô ấy". Vợ tôi nằm ôm tôi rấm rứt khóc.
Tôi đã lạnh hết cả người khi nghe vợ nói: "Anh ơi, anh có biết vì sao cái Lệ phải bỏ quê ra đi không. Nó có thai rồi, nó muốn giữ đứa con cho mình sau này về già đỡ khổ. Nó đi vì không muốn một ai ở quê biết chuyện. Em thương Lệ lắm, bụng mang dạ chửa không có bà con họ hàng bên cạnh, nó sinh nở làm sao, xoay xở ra sao để sống được chứ. Mặc kệ anh không đi tìm Lệ để đưa nó về thì em đi một mình vậy".Chuyến đi của vợ tôi kéo dài 10 ngày.
Mười ngày hôm sau, vợ tôi trở về nhà cùng với Lệ lúc này bụng đã vượt mặt. Nhìn cô ấy xanh xao, gương mặt vàng bủng vì những cơn sốt rét do thay đổi chỗ ở và khí hậu miền núi, tôi đã phải quay đi giấu nước mắt. Lệ nói với tôi: "Chị Thương lên tìm em và bắt em trở về. Nếu em không chịu về, chị ấy nhất quyết ở lại để chăm sóc em lúc em sinh nở. Em không còn biết làm gì nữa, thôi đành tuân theo số phận vậy. Em chỉ xin anh đừng để chị biết chuyện, đừng để chị phải đau lòng.
Em mang tội lớn với anh chị".Cuộc sống nội tâm của tôi kể từ ngày Lệ trở về vô cùng phức tạp và giằng xé. Trái với những giày vò đau đớn vì mặc cảm tội lỗi, tình yêu thương đối với Lệ lại bùng phát dữ dội làm cho tôi sống trong trạng thái mất cân bằng. Vợ tôi không hay biết những gì đang diễn ra trong chồng mình và người bạn gái thân, cô ấy vui vẻ ra mặt, lúc nào cũng tíu tít cười đùa và đi chợ sắm sửa cho Lệ tất cả mọi thứ cần thiết để chuẩn bị sinh nở. Ngày Lệ sinh em bé, đưa hai mẹ con về nhà, một tay vợ tôi chăm sóc cho mẹ con Lệ.
Khi thằng Phúc, con của tôi và Lệ tròn 1 tháng tuổi, vợ tôi tổ chức mâm cơm cúng tổ tiên ông bà và thưa với họ hàng xin phép cho thằng Phúc được mang họ tôi và là con nuôi của vợ chồng tôi. Lúc này các con của tôi cũng đã lớn, các cháu rất thương cô Lệ và em Phúc, và xem hai mẹ con là những thành viên ruột thịt trong nhà.
Cuộc sống gia đình êm ả cứ thế trôi đi, thằng Phúc mỗi ngày một lớn, cho đến một ngày, trong một đêm thao thức, vợ tôi nói với tôi một chuyện hệ trọng: "Anh ạ, em thấy thương Lệ lắm, tuổi xuân đang phơi phới mà chẳng chịu đi bước nữa. Hay là anh coi Lệ như em có được không, để cho Lệ cũng được hưởng những tình cảm mà nó thiếu thốn. Anh đừng lo, em không ghen gì đâu, em có tất cả, gia đình đề huề hạnh phúc, Lệ chỉ có mỗi đứa con. Đàn bà ở tuổi của Lệ mà không có hơi ấm của đàn ông rồi cũng dễ héo mòn đi.
Thôi anh cứ xem như em cưới Lệ về làm bà hai cho anh vậy. Em thương Lệ lắm, muốn san sẻ tình cảm cho Lệ, chỉ mong anh chấp nhận".Tôi bàng hoàng trước lời đề nghị của vợ tôi. Và số phận cứ thế như một sự sắp đặt kỳ lạ. Thời gian thấm thoắt thoi đưa, không một ai biết một cách rõ ràng rằng cuộc sống của tôi có hai người đàn bà cùng song song tồn tại với tư cách là vợ.
Những năm tháng đó, cuộc sống sinh hoạt giữa tôi và vợ tôi hầu như rất thưa thớt vì vợ tôi cũng đã ngoài 50 tuổi, nhu cầu không còn nhiều.Cuối cùng vợ tôi đã từ chối hẳn tôi, thay vào đó là sự vun vén cho tôi và Lệ. Chúng tôi đã có thêm được 10 năm hạnh phúc. Cuộc đời Lệ thật bất hạnh, căn bệnh ung thư quái ác đã ập đến và mang Lệ đi rất nhanh.
Từ khi phát bệnh cho đến khi Lệ mất vừa tròn 30 ngày.Ngày Lệ mất, cả tôi và vợ tôi vô cùng đau khổ, vợ tôi ngất lên ngất xuống như mất đi chính một người ruột thịt trong gia đình. Có một chuyện khiến tôi còn bàng hoàng hơn, trước khi Lệ mất, phút lâm chung, thấy nước mắt của Lệ cứ chảy giàn giụa không thôi, vợ tôi đã cúi xuống thì thầm với Lệ rằng: "Em ơi, cứ yên tâm mà nhắm mắt. Thằng Phúc đã có chị lo, thằng Phúc là giọt máu của chồng chị.
Chị biết hết cả, biết từ ngày em bỏ quê ra đi. Chính vì biết nó là giọt máu của gia đình chị nên chị mới đi tìm em đưa em về đây. Thằng Phúc cũng là con trai của chị. Chị thương em lắm, em hãy an lòng thanh thản mà nhắm mắt".Nghe vợ tôi nói xong câu ấy, Lệ nấc lên ba lần rồi tắt thở. Sau khi Lệ mất, vợ tôi cũng gầy xọp đi, sức khoẻ sa sút rất nhiều.
Mỗi một lần nhìn bà ấy chăm sóc và yêu thương thằng Phúc, tôi đã tự hỏi vợ tôi là người trần hay là một vị tiên nữ giáng thế mà ông trời đã ban phước cho cuộc sống của tôi.
Đến bây giờ thằng Phúc cũng đã có công việc ổn định và yên bề gia thất. Tôi và vợ tôi đều đã ở tuổi gần đất xa trời. Nói thật, càng sống cùng với vợ tôi, tôi càng cảm thấy mình chưa bao giờ hiểu hết bà ấy, nhất là tâm hồn sâu sắc, tấm lòng bao dung độ lượng và giàu tình yêu thương hơn những gì mà tôi nhận biết. Cùng với thời gian, tôi càng kính trọng bà ấy hơn, một thứ tình cảm còn thiêng liêng và cao đẹp hơn tất cả những thứ tình cảm chồng vợ cộng lại
.Tôi không thể nào cắt nghĩa được những gì vợ tôi đã làm cho Lệ và cho chồng mình, tôi cũng không thể so sánh được tình yêu thương của một người vợ dành cho chồng ở vợ tôi có thể ví thâm sâu như biển rộng, bao la như trời cao./.
Người thứ ba. (Trái tim vĩ đại thời chiến tranh)